Trong những ngày qua, cộng đồng công nghệ và cờ vua dậy sóng với thông tin các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) như Grok 4 của Elon Musk hay ChatGPT o3 của OpenAI đánh bại loạt đối thủ sừng sỏ trong giải đấu cờ vua dành riêng cho các Mô hình Ngôn ngữ Lớn (LLM). Trong khi khán giả công nghệ tranh luận về ưu nhược điểm giữa các nhà phát triển AI, thì người yêu cờ không khỏi đặt ra câu hỏi: Liệu những AI này có thể đánh bại các đại kiện tướng hàng đầu thế giới – chẳng hạn như kỳ thủ số một Việt Nam, Lê Quang Liêm?
Grok 4 và ChatGPT o3 đánh cờ như thế nào?
Điểm đáng chú ý trong giải đấu này là các AI tham dự không phải những engine cờ vua chuyên dụng như Stockfish hay AlphaZero, mà là các LLM – những mô hình ngôn ngữ được thiết kế để “đoán từ tiếp theo”, sinh văn bản, viết thơ, dịch thuật hay viết mã. Nhưng bằng cách nào đó, chúng đã học được cách chơi cờ vua và chơi một cách đáng gờm.
Grok 4 của xAI (Elon Musk) đánh bại Gemini 2.5 Pro của Google trong một trận bán kết gay cấn kéo dài nhiều ván, thậm chí còn chiến thắng theo thể thức armageddon – nơi chỉ cần hòa là đủ đi tiếp. Trước đó, ChatGPT o3 của OpenAI vùi dập Kimi K2 (AI Trung Quốc) 4-0, khi đối thủ liên tục phạm luật cờ.
Điều gây kinh ngạc là Grok 4 và o3 chưa từng được huấn luyện riêng để đánh cờ, nhưng vẫn có thể phối hợp quân một cách bài bản, sử dụng chiến thuật trung cuộc và kết thúc ván đấu bằng các đòn chiếu hết kinh điển. Không còn là những nước đi ngẫu nhiên hoặc thiếu hợp lệ như các AI sơ khai, chúng hiểu luật, có chiến lược, biết tận dụng sai lầm của đối thủ, thậm chí nhận được lời khen từ kỳ thủ hàng đầu thế giới như Hikaru Nakamura.
Còn Lê Quang Liêm thì sao?
Lê Quang Liêm hiện đang là một trong những kỳ thủ mạnh nhất châu Á và thế giới, với hệ số Elo tiêu chuẩn thường xuyên dao động trên mốc 2700 – mức của một Siêu đại kiện tướng (Super GM). Anh từng vô địch thế giới cờ chớp năm 2013, là người có lối chơi khoa học, kỷ luật, giàu tính chiến thuật và đặc biệt mạnh trong các thế cờ phức tạp.
Khác với các LLM chỉ mới gần đây “biết chơi cờ”, Quang Liêm đã có hàng chục năm thi đấu chuyên nghiệp, đối đầu với những huyền thoại như Magnus Carlsen, Fabiano Caruana hay Ian Nepomniachtchi. Việc một AI đánh thắng vài ván trong một giải mô phỏng chưa đủ để kết luận rằng nó có thể đánh bại một kỳ thủ cỡ như anh.
So sánh sức mạnh: AI vs. Siêu Đại Kiện Tướng
Vậy liệu Grok 4, o3, hay Gemini có thể vượt qua Lê Quang Liêm không?
Hãy cùng xem xét ba khía cạnh:
1. Độ sâu chiến thuật
Các kỳ thủ chuyên nghiệp không chỉ tính toán từng nước đi mà còn đánh giá thế trận tổng thể, lên kế hoạch dài hạn và biết “bẫy” đối phương. Điều này đòi hỏi khả năng đọc vị tâm lý, hiểu chiến thuật gián tiếp – điều mà AI ngôn ngữ chưa chắc đã nắm bắt hết.
→ Ưu thế rõ ràng: Quang Liêm.
2. Tốc độ phản ứng và chính xác
LLM như o3 có thể đưa ra nước đi nhanh chóng với tỷ lệ trùng Stockfish lên tới 100% trong vài ván. Grok 4 cũng duy trì độ chính xác trên 90%. Tuy nhiên, những mô hình này chưa được kiểm tra trong môi trường thi đấu tiêu chuẩn, với đồng hồ tính giờ, áp lực sân đấu và khả năng thích nghi khi đối thủ đổi chiến lược.
→ Ưu thế: Quang Liêm.
3. Kinh nghiệm thi đấu
Lê Quang Liêm đã đối đầu với hàng trăm kỳ thủ thuộc nhiều phong cách khác nhau. Anh có khả năng đọc ý đồ đối phương, khai thác điểm yếu tâm lý – điều mà AI không có. Trong khi đó, Grok 4 có thể không hiểu được “ý đồ” thực sự sau một nước đi, mà chỉ phản hồi dựa trên xác suất từ dữ liệu.
→ Ưu thế rõ ràng: Quang Liêm.
Một trận đấu giả tưởng: Ai thắng?
Nếu tổ chức một trận đấu giữa Lê Quang Liêm và Grok 4, gần như chắc chắn là Quang Liêm sẽ giành chiến thắng, trong mọi thể loại cờ. AI có thể gây bất ngờ trong một vài ván, đặc biệt nếu đối thủ chủ quan. Nhưng xét về sự ổn định, khả năng ứng phó với đòn đánh chiến thuật sâu và kinh nghiệm thi đấu thật, các mô hình LLM vẫn chưa đạt tới đẳng cấp của một siêu đại kiện tướng.
Ngoài ra, cần nhớ rằng các LLM hiện nay không được tối ưu để chơi cờ, và thường không thể phản ứng nhanh trong thời gian thực mà không có sự hỗ trợ từ một hệ thống engine cụ thể.
Tạm kết: AI chưa vượt qua được Quang Liêm – nhưng ngày đó có thể đến
Sự tiến bộ của các LLM trong lĩnh vực cờ vua là điều đáng kinh ngạc. Từ chỗ chỉ biết tạo văn bản, giờ đây chúng đã thi đấu sòng phẳng trong một trò chơi trí tuệ mang tính biểu tượng, thậm chí gây khó dễ cho nhau.
Tuy nhiên, từ việc đánh thắng một AI khác đến việc đánh bại một siêu đại kiện tướng người thật, vẫn còn một khoảng cách lớn. Quang Liêm, với bản lĩnh trận mạc, tư duy chiến thuật và sự chuẩn bị kỹ lưỡng, vẫn là một đối thủ vượt ngoài tầm với của các LLM hiện tại.
Dẫu vậy, nếu xAI hay OpenAI quyết định đào tạo một phiên bản Grok hoặc o3 chuyên về cờ vua, như cách DeepMind làm với AlphaZero, thì trong tương lai không xa, AI hoàn toàn có thể trở thành đối thủ xứng tầm – hoặc thậm chí vượt qua – những kỳ thủ giỏi nhất hành tinh.
Và khi ngày đó đến, biết đâu Quang Liêm sẽ là người đầu tiên… thách đấu.
