Tháng 9 vừa qua, Siêu đại kiện tướng Lê Quang Liêm vươn tới vị trí 11 thế giới, cao nhất sự nghiệp ở tuổi 33. Anh vẫn luôn là kỳ thủ cờ vua mạnh nhất Đông Nam Á 10 năm qua, nổi bật với chức vô địch cờ chớp thế giới năm 2013. Trong bài phỏng vấn dưới đây trên tạp chí Elle Man, kỳ thủ ba lần vào danh sách VĐV tiêu biểu Việt Nam chia sẻ những bí quyết giúp anh thành công.
Quang Liêm bắt đầu hành trình với cờ vua như thế nào, và khoảnh khắc nào khiến bạn nhận ra bản thân muốn trở thành một kỳ thủ chuyên nghiệp?
Liêm đến với cờ vua một cách rất tình cờ. Năm Liêm 6 tuổi, anh trai Lê Quang Long (hơn Liêm 2 tuổi) tìm ra một quyển sách chơi cờ vua. Do ba mẹ đi làm suốt ngày nên anh Long dạy Liêm chơi cờ để 2 anh em cùng chơi với nhau cho vui. Sau một thời gian tự học thì Liêm đăng ký thi đấu và đạt được giải thưởng ở các giải cờ vua cấp trường, cấp quận ở TP HCM. Từ đó Liêm bắt đầu được học hành bài bản và tiếp cận với những giải đấu cấp cao hơn.
Liêm nghĩ không có một khoảnh khắc nào cụ thể mà đó là một quá trình lâu dài khi niềm đam mê lớn dần theo thời gian. Từ những giải trẻ trong nước, khu vực, thế giới rồi đến những giải mở không phân biệt lứa tuổi, giải mời, v.v, cứ như vậy mà Liêm trở thành kỳ thủ chuyên nghiệp để chinh phục những mốc thành tích lớn hơn.
Việc rèn luyện và trau dồi kỹ năng của bạn trải qua những giai đoạn nào? Và điều gì trong quá trình đó đã thử thách bạn nhiều nhất?
Liêm nghĩ quá trình rèn luyện của bản thân cũng tương tự rất nhiều kỳ thủ khác. Giai đoạn đầu tiên khi mọi thứ còn mới mẻ, Liêm được các thầy chỉ dạy rất nhiều, đi từ những kiến thức chuyên môn cơ bản nhất. Giai đoạn tiếp theo khi đã ở một trình độ nhất định, Liêm được tạo điều kiện thi đấu cọ xát thật nhiều để lấy kinh nghiệm, và được học hỏi với nhiều HLV hàng đầu quốc gia cũng như thế giới. Giai đoạn chuyên nghiệp khi đã là Đại kiện tướng và gia nhập nhóm các kỳ thủ hàng đầu thế giới, Liêm đã có khả năng tự làm việc, nghiên cứu ra những ý tưởng mới.
Điều thử thách nhất trong cả quá trình này là phải luôn giữ được niềm đam mê với cờ vua và ý thức làm việc nghiêm túc, nỗ lực không ngừng.
Cờ vua đã thay đổi như thế nào trong mắt Quang Liêm từ khi bạn bắt đầu cho đến bây giờ?
Sự phát triển của kỹ thuật công nghệ, đặc biệt là các phần mềm máy tính, đã làm thay đổi cách người ta chơi và nghiên cứu cờ. Công nghệ giúp việc tiếp cận và nghiên cứu cờ trở nên dễ dàng hơn với mọi người. Tuy vậy, việc phụ thuộc quá nhiều vào máy tính cũng làm hạn chế sự sáng tạo và có thể làm cờ vua trở nên nhàm chán hơn.
Quang Liêm có thể chia sẻ về những yếu tố và khả năng của bản thân đã góp phần tạo nên thành công của bạn?
Theo mình, những yếu tố chính tạo nên sự thành công là sự đam mê, kỷ luật và khả năng thích nghi.
Nếu không có đam mê thì chắc rằng Liêm không thể gắn bó với cờ vua lâu đến vậy, và cũng không có động lực để tiếp tục cố gắng trong những thời điểm khó khăn hay thất bại. Kỷ luật là khả năng bắt buộc mình phải có trách nhiệm với bản thân, khả năng tự làm việc thường xuyên mà không đợi ai phải nhắc nhở hay ép buộc. Các xu hướng trong cờ vua thay đổi thường xuyên, nên việc thích nghi với cái mới và dám bước ra khỏi vùng an toàn của bản thân để phát triển là điều rất cần thiết.
Quá trình chuẩn bị tinh thần và chiến thuật trước mỗi giải đấu quốc tế của bạn như thế nào? Liệu bạn có những thói quen hay bí quyết đặc biệt nào để duy trì phong độ ổn định?
Liêm không có bí quyết gì đặc biệt cả. Với Liêm, duy trì nghiên cứu cờ mỗi ngày có vai trò quyết định vì điều này giúp mình giữ được cảm giác thi đấu, cập nhật những xu hướng mới, đồng thời sẽ mang lại sự tự tin khi vào giải.
Quang Liêm đã có nhiều thành công lớn trên đấu trường quốc tế. Đối với bạn, chiến thắng nào có ý nghĩa nhất và tại sao?
Thành tích có ý nghĩa nhất là chức Vô định cờ chớp thế giới năm 2013 vì đây là chiến thắng đầu tiên của cá nhân Liêm và của cờ vua Việt Nam ở đấu trường cao nhất. Chiến thắng đó là động lực để mình tiếp tục chinh phục những cột mốc tiếp theo trong sự nghiệp của mình.
Mình có nhớ vài năm trước Quang Liêm đã chia sẻ là bạn hiểu cờ vua nhiều hơn trước nhưng thành tích lại không tương xứng. Hiện bạn ít đánh giải hơn nhưng Elo lại được tích lũy lên mức cao nhất, có thời điểm đứng thứ 11 thế giới. Giả sử hiện tại bạn có thời gian thi đấu nhiều hơn, bạn nghĩ bản thân có thể tiến xa đến đâu?
Có lẽ lúc trước những hiểu biết của mình về cờ nhiều nhưng chưa có đủ điều kiện thi đấu, ngoài ra do vài giải không có kết quả như mong muốn nên Elo mình bị chững lại. Tuy nhiên những kiến thức cờ vua tích lũy từ đó đến giờ là nền tảng để mình chinh phục mốc Elo hiện tại và sẽ tiếp tục trong tương lai.
Hiện nay, do thời gian có hạn nên Liêm chỉ tập trung những giải có chất lượng chuyên môn cao và phù hợp với lịch làm việc của bản thân. Liêm hy vọng rằng khi có đủ kiến thức và kinh nghiệm thì mình sẽ thi đấu hiệu quả hơn.
Bạn có nhận ảnh hưởng từ một người thầy hay một thần tượng nào không? Những giá trị học được từ họ đã giúp bạn thế nào trong sự nghiệp?
Liêm không có một thần tượng cụ thể nào nhưng Liêm tôn trọng tất cả nhà vô địch cờ vua thế giới vì Liêm học được rất nhiều điều từ những ván cờ và sự nghiệp của họ. Còn người thầy có ảnh hưởng lớn nhất với Liêm là thầy Lâm Minh Châu, HLV cờ vua TP HCM và đội tuyển Việt Nam. Thầy đã đồng hành cùng Liêm từ lúc Liêm bắt đầu thi đấu quốc tế năm 10 tuổi cho đến nay. Liêm học được từ thầy sự đam mê với cờ vua.
Với tư cách HLV trường đại học Webster ở Mỹ, kiêm giám đốc học viện cờ vua SPICE, Quang Liêm cũng đang là một người thầy của rất nhiều Đại kiện tướng. Công việc này so với lúc làm kỳ thủ thi đấu có thú vị hơn không?
Mỗi vai trò có những điều thú vị và thử thách riêng. Khi là kỳ thủ, Liêm chỉ chịu trách nhiệm cho bản thân. Nhưng khi làm huấn luyện viên thì không chỉ chịu trách nhiệm cho từng kỳ thủ mà còn cho thành công chung của cả đội. Điều này cho mình tầm nhìn bao quát hơn cũng như rèn luyện cho mình thêm một số kỹ năng bên cạnh thuần tuý chuyên môn.
Bạn có thể chia sẻ về những bài học quan trọng nhất mà cờ vua đã dạy bạn, cả trong thi đấu lẫn trong cuộc sống?
Điều Liêm thích nhất từ cờ vua là triết lý cuộc sống được thể hiện rõ qua từng ván cờ. Dù hoàn cảnh xuất thân ra sao hay đến từ đâu, khi ngồi vào bàn cờ thì xuất phát điểm đều như nhau. Chìa khoá đi đến thành công nằm trong tay mỗi người. Nếu mình làm việc chăm chỉ, khoa học thì chắc chắn sẽ được đền đáp xứng đáng.
Bí quyết nào đã giúp bạn giữ được sự đam mê và tinh thần kiên định khi đối diện với những khó khăn và thất bại?
Liêm luôn giữ cho mình một tinh thần lạc quan là những thất bại nếu có chỉ là thử thách tạm thời. Khi mình rút kinh nghiệm và nỗ lực gấp đôi, gấp ba, mình sẽ giành được kết quả như ý ở những giải tiếp theo.
Đối với những kỳ thủ trẻ đang bước vào con đường chuyên nghiệp, bạn có lời khuyên gì về việc rèn luyện để đạt đến đỉnh cao? Liệu sẽ có kỳ thủ trẻ nào của Việt Nam đủ khả năng vào trường Webster học vì thành tích cờ vua trong tương lai gần không?
Trước đây, Liêm chưa từng nghĩ rằng nhờ cờ vua mà Liêm có cơ hội đi du học và làm việc ở Mỹ. Vì vậy, Liêm chắc rằng cờ vua sẽ mở ra cho các bạn nhiều cơ hội bất ngờ mà có khi các bạn cũng chưa nghĩ đến. Lời khuyên duy nhất của Liêm cho các kỳ thủ trẻ là hãy tiếp tục làm việc và giữ niềm đam mê của bản thân.
Hiện nay, Liêm thấy có một vài kỳ thủ trẻ ở Việt Nam rất có tiềm năng phát triển. Liêm hy vọng sẽ được thấy các bạn tiếp nối những thành công của mình. Vào học ở trường Webster cũng là một khả năng rộng mở cho các bạn.
Quang Liêm nghĩ bản thân đã đạt đến đỉnh cao trong sự nghiệp cờ vua chưa? Bạn còn đặt mục tiêu nào mới không? Có lĩnh vực nào ngoài cờ vua mà bạn đang quan tâm và muốn khám phá sâu hơn không?
Liêm không đặt ra một giới hạn cụ thể cho bản thân. Chừng nào vẫn còn tìm thấy niềm vui trong thi đấu và học hỏi thêm những kiến thức mới thì Liêm vẫn sẽ thi đấu cờ vua. Ngoài cờ vua, Liêm cũng quan tâm và yêu thích lĩnh vực tài chính và kinh doanh.
Tạp chí Elle Man
