Cờ vua là môn thể thao trí tuệ đòi hỏi sự tính toán chiến thuật và khả năng phản ứng nhanh nhạy. Một trong những tình huống quan trọng nhất là chiếu tướng (check) – khi Vua bị tấn công và buộc phải tìm cách thoát hiểm. Hiểu rõ luật chiếu tướng, cách xử lý khi bị chiếu, và sự khác biệt giữa chiếu hết (checkmate) và hòa pat (stalemate) sẽ giúp người chơi nắm vững luật chơi và tăng khả năng chiến thắng. Bài viết này sẽ giải thích chi tiết các quy tắc liên quan đến chiếu tướng và những tình huống đặc biệt trong cờ vua.
1. Chiếu tướng (Check) là gì? Ký hiệu ra sao?
Chiếu tướng (hay “check” trong tiếng Anh) là tình huống một quân tấn công trực tiếp vào Vua đối phương, đe dọa bắt Vua ở nước tiếp theo. Khi đó, người bị chiếu buộc phải đưa Vua ra khỏi vùng nguy hiểm.
Ký hiệu:
- Trong ký hiệu đại số cờ vua, chiếu tướng được ghi bằng dấu “+” sau nước đi.
Ví dụ: Xe1+ (Xe di chuyển đến cột 1 và chiếu Vua đối phương).
- Trong các giải đấu, khi đối thủ bị chiếu, đôi khi đối phương sẽ nói “check” để thông báo, nhưng đây không phải luật bắt buộc.
2. Có cần nói “chiếu” khi đang chiếu tướng không?
Không bắt buộc phải nói “chiếu” khi tấn công Vua đối phương. Trong cờ vua chuyên nghiệp, người chơi tự quan sát thế cờ và phản ứng. Tuy nhiên, ở cấp độ phổ thông hoặc giao lưu, một số người có thể thông báo “chiếu” để nhắc nhở đối thủ, nhưng điều này chỉ mang tính thói quen chứ không phải luật cờ vua.
3. Nếu Vua bị chiếu mà không chạy, có được ăn Vua không?
Không. Trong cờ vua, Vua không bao giờ bị bắt. Chạm vào vua đối thủ trong ván đấu có thể bị xử thua. Nếu đối thủ không phản ứng khi bị chiếu (không di chuyển Vua, không chặn đường chiếu hoặc không ăn quân đang chiếu), đó là một nước đi không hợp lệ. Đối thủ phải thực hiện lại nước đi khác để bảo vệ Vua. Nếu không, bạn hãy báo trọng tài.
4. Chiếu tướng mà Vua không chạy được là gì? (Checkmate)
Nếu Vua bị chiếu và không có nước đi nào để thoát (không thể di chuyển, không quân nào chặn được, hoặc không ăn được quân đang chiếu), đó là chiếu hết (checkmate). Khi này, ván cờ kết thúc và người chiếu hết giành chiến thắng.
5. Chiếu hết còn gọi là gì?
Tùy theo vùng miền, chiếu hết còn được gọi là:
- “Chiếu bí” (thường dùng trong phương ngữ miền Nam Việt Nam).
- “Chiếu túng” (một số nơi dùng).
Dù tên gọi khác nhau, ý nghĩa vẫn là tình huống Vua bị chiếu và không còn đường thoát, kết thúc ván cờ.
6. Hòa Pat (Stalemate) – Khi Vua Hết Nước Đi Mà Không Bị Chiếu
Hòa pat (stalemate) là tình huống đặc biệt trong cờ vua khi người đến lượt đi không có nước hợp lệ nào để thực hiện, đồng thời Vua không bị chiếu. Khi đó, ván cờ được xử hòa dù một bên có thể đang có ưu thế lớn.
