Nguyễn Ngọc Trường Sơn – cái tên gắn liền với những kỳ tích trong làng cờ vua Việt Nam. Từ một cậu bé 5 tuổi đứng trên ghế để thi đấu, anh đã vươn lên trở thành Đại kiện tướng trẻ nhất châu Á và là niềm tự hào của thể thao nước nhà. Hành trình của Trường Sơn không chỉ là câu chuyện về tài năng thiên bẩm, mà còn là minh chứng cho ý chí vượt qua nghịch cảnh để theo đuổi đam mê. Dù chưa đạt đến đỉnh cao như kỳ vọng, anh vẫn là một trong những kỳ thủ xuất sắc nhất Việt Nam với hai huy chương vàng Olympiad và loạt thành tích đáng nể trên đấu trường quốc tế.
Khởi đầu từ những nước cờ tuổi thơ
Sinh ngày 23 tháng 2 năm 1990 tại Rạch Giá, Kiên Giang, Nguyễn Ngọc Trường Sơn được cha mẹ – cả hai đều là nhà giáo – dạy những nước cờ đầu tiên khi mới lên ba. Chẳng bao lâu, cậu bé đã đánh bại cả hai “người thầy” của mình. Nhận thấy năng khiếu đặc biệt của con, ông Nguyễn Ngọc Sinh đã đưa Sơn đến gặp huấn luyện viên Trịnh Hoàng Cường – người đã đặt nền móng cho sự nghiệp cờ vua chuyên nghiệp của cậu.
Năm 1995, Trường Sơn trở thành hiện tượng khi đại diện cho Kiên Giang tham dự Đại hội Thể dục Thể thao toàn quốc ở tuổi lên năm. Hình ảnh cậu bé phải đứng trên ghế để với tới bàn cờ đã in sâu vào tâm trí người hâm mộ. Từ đó, tên tuổi của thần đồng cờ vua Kiên Giang bắt đầu được chú ý.
Từ thần đồng đến đại kiện tướng trẻ nhất châu Á
Năm 2000, Trường Sơn giành HCV U10 thế giới tại Tây Ban Nha, khẳng định tài năng xuất chúng. Bốn năm sau, anh làm nên kỳ tích khi trở thành Đại kiện tướng (GM) ở tuổi 14, phá kỷ lục trẻ nhất châu Á và đứng thứ hai thế giới, chỉ sau Magnus Carlsen. Thành công này đưa anh lên ngôi vị VĐV tiêu biểu Việt Nam năm 2004.
Tuy nhiên, hành trình của Trường Sơn không chỉ trải đầy hoa hồng. Biến cố gia đình cùng những khó khăn trong đào tạo khiến phong độ của anh có lúc chững lại. Dù vậy, anh vẫn liên tục tỏa sáng ở đấu trường quốc tế, đặc biệt là Olympiad cờ vua – nơi anh hai lần giành HCV cá nhân (2014 và 2018) với hiệu suất thi đấu đáng kinh ngạc (trên 2.800 Elo).
Đối đầu với Lê Quang Liêm và những thách thức
Trong khi Trường Sơn là GM đầu tiên của Việt Nam đạt đẳng cấp thế giới từ rất sớm, Lê Quang Liêm – đồng đội và cũng là đối thủ – lại vươn lên trở thành Siêu đại kiện tướng (Elo 2700+) vào năm 2011. Sự so sánh giữa hai kỳ thủ hàng đầu Việt Nam trở thành chủ đề nóng trong làng cờ.
Trường Sơn thừa nhận: “Quang Liêm may mắn hơn khi có điều kiện học tập với các huấn luyện viên đẳng cấp và tham dự nhiều giải mở quốc tế.” Dù vậy, anh vẫn chứng minh được đẳng cấp qua những màn trình diễn ấn tượng, như việc về nhì giải Biel 2010 (Thụy Sĩ) – một trong những giải đấu mạnh nhất sự nghiệp của anh.
Gia đình và sự nghiệp
Năm 2015, Trường Sơn kết hôn với Phạm Lê Thảo Nguyên – nữ kỳ thủ số một Việt Nam. Cặp đôi vàng của làng cờ Việt thường xuyên đồng hành tại các giải đấu quốc tế, góp phần đưa đội tuyển Việt Nam lên vị trí cao nhất lịch sử tại Olympiad (hạng 7 đồng đội nam, 2018).
Di sản và hy vọng tương lai
Dù chưa chạm mốc 2700 Elo như kỳ vọng, Trường Sơn vẫn là một trong những kỳ thủ mạnh nhất Đông Nam Á. Anh là minh chứng cho thế hệ vàng cờ vua Việt Nam, cùng với Lê Quang Liêm, Nguyễn Anh Khôi và các tài năng trẻ khác.
Ở tuổi 35 (năm 2025), Trường Sơn vẫn thi đấu chuyên nghiệp và tham gia đào tạo thế hệ trẻ. Câu chuyện của anh không chỉ là hành trình từ thần đồng đến đại kiện tướng, mà còn là bài học về nghị lực vượt qua nghịch cảnh để theo đuổi đam mê.
Thành tích nổi bật
- Danh hiệu cá nhân:
- 2000: Vô địch U10 thế giới tại Tây Ban Nha.
- 2004: Trở thành Đại kiện tướng (GM) trẻ nhất châu Á (14 tuổi).
- 2010: Á quân giải Biel (Thụy Sĩ), hạng 2 sau loạt tie-break cờ nhanh.
- 2014 & 2018: Hai lần giành HCV cá nhân Olympiad cờ vua (bàn 2), hiệu suất Elo trên 2.800.
- 2014: Vô địch giải cờ vua quốc tế HDBank.
- 2013: HCV cờ nhanh & cờ chớp SEA Games 27.
- Thành tích đồng đội:
- 2008 & 2012: Góp mặt trong đội tuyển Việt Nam lần lượt đạt hạng 9 và hạng 7 Olympiad – thành tích cao nhất lịch sử.
- 2014: HCV đồng đội châu Á.
- Kỷ lục:
- Kỳ thủ nam Việt Nam đầu tiên giành 2 HCV Olympiad cá nhân.
- Từng lọt top 100 thế giới (Elo cao nhất: 2.665, năm 2011).
Dù không duy trì đà thăng tiến như Lê Quang Liêm, Trường Sơn vẫn là biểu tượng của sự bền bỉ, để lại dấu ấn khó phai trong lịch sử cờ vua Việt Nam.
