Ngày 15/8/2025, thể thao người khuyết tật Việt Nam một lần nữa được nhắc đến với niềm tự hào to lớn mang tên Trần Thị Bích Thủy – nữ kỳ thủ của đội tuyển cờ vua người khuyết tật, người đã biến những giới hạn thể chất thành động lực để tạo nên những kỳ tích. Ở tuổi 45, với vóc dáng nhỏ bé và đôi chân không thể bước đi, cô vẫn tỏa sáng rực rỡ trên đấu trường quốc tế, trở thành minh chứng sống cho sức mạnh của nghị lực, đam mê và bản lĩnh.
Nghị lực vượt lên số phận
Một cơn sốt trong những năm tháng tuổi thơ đã cướp đi khả năng đi lại của Bích Thủy. Từ đó, chiếc xe lăn trở thành người bạn đồng hành suốt cuộc đời. Nhưng thay vì để hoàn cảnh quyết định số phận, cô chọn cách tự viết nên câu chuyện của mình. Không trông chờ vào lòng thương hại, Bích Thủy luôn sống với tinh thần tự lập, kiêu hãnh và khát khao chứng minh: “Khuyết tật không đồng nghĩa với bất lực.”
Nghị lực ấy đã giúp cô hoàn thành chương trình đại học tại Khoa Tiếng Nhật – Trường Đại học Thăng Long, trở thành một trong số ít phụ nữ khuyết tật thành thạo cùng lúc hai ngoại ngữ: tiếng Anh và tiếng Nhật. Trước khi bén duyên với thể thao, cô từng làm việc tại những bệnh viện quốc tế danh tiếng như Việt – Pháp và Vinmec, với thu nhập mà nhiều người mơ ước.
Bích Thủy ban đầu tìm đến thể thao chỉ để cải thiện sức khỏe và hòa nhập cộng đồng, thử sức ở môn bóng bàn. Nhưng bước ngoặt đến vào năm 2004, khi cô quyết định thử sức với cờ vua – môn thể thao trí tuệ cho phép cô khai thác tối đa sức mạnh của phân tích, chiến lược và sự bình tĩnh. Từ đây, bàn cờ trở thành “chiến trường” mà cô kiên trì chinh phục suốt hai thập kỷ.
Hành trình chông gai và những cú sốc nghề nghiệp
Sự nghiệp của Bích Thủy gắn liền với nhiều tấm huy chương, cả trong nước lẫn quốc tế. Nhưng con đường đến vinh quang của cô không trải đầy hoa hồng. Sau những năm đầu thi đấu đầy khí thế, cờ vua người khuyết tật Việt Nam rơi vào giai đoạn chững lại, đặc biệt tại ASEAN Para Games 2011 và ASIAN Para Games 2014 khi đội tuyển không giành nổi huy chương vàng. Không khí trong đội sa sút, nhưng chính lúc ấy, Bích Thủy gửi cho huấn luyện viên một tin nhắn ngắn gọn nhưng mạnh mẽ: “Tôi muốn đạt được huy chương vàng Đông Nam Á, bạn hãy giúp tôi.”
Năm 2023 đánh dấu một chuỗi thử thách khắc nghiệt. Tại ASEAN Paragames 12 ở Campuchia, ngay trước ngày khai mạc, Bích Thủy bất ngờ phải nhập viện cấp cứu vì viêm ruột thừa. Giấc mơ tranh tài tan biến, cô đành quay về Việt Nam phẫu thuật, bỏ lỡ giải đấu mà mình đã chuẩn bị suốt nhiều tháng.
Chưa kịp nguôi ngoai, tại ASIAN Para Games 4 ở Hàng Châu (Trung Quốc), cô lại nếm trải nỗi đau khác. Trong ván cờ Nhanh cuối cùng, vị thế dẫn đầu đặt cô trước cơ hội chạm tay vào huy chương vàng. Nhưng khi từ chối lời mời hòa của đối thủ Philippines và chọn tấn công, chỉ một nước đi sai lầm ở phút quyết định đã khiến mọi nỗ lực sụp đổ. Tấm huy chương vàng vụt khỏi tay, để lại vết thương tinh thần khó lành.
“Mỗi khi nhắm mắt, tôi lại thấy bàn cờ hôm ấy hiện ra…” – Bích Thủy chia sẻ. Một tháng liền, cô không thể ngủ trọn giấc, chìm trong dằn vặt. Nhưng thay vì bỏ cuộc, cô chọn đứng lên, đưa ra quyết định táo bạo: từ bỏ công việc ổn định để toàn tâm toàn ý cho cờ vua.
Quả ngọt từ sự hy sinh
Nỗ lực ấy được đền đáp vào năm 2024 tại Giải vô địch cờ vua người khuyết tật châu Á ở Kyrgyzstan. Bích Thủy giành huy chương đồng cá nhân và góp công lớn giúp đồng đội Đoàn Thu Huyền giành huy chương vàng. Nhưng chiến tích lớn nhất đến vào tháng 7/2025, tại Giải vô địch cờ vua cá nhân người khuyết tật thế giới (IPCA) lần thứ 24 ở Ấn Độ. Trải qua 27 ván đấu căng thẳng ở ba thể loại – cờ tiêu chuẩn, cờ nhanh và cờ chớp – cô đoạt trọn bộ huy chương: vàng, bạc và đồng ở hạng thương tật xe lăn nữ, viết nên câu chuyện cổ tích cho thể thao người khuyết tật Việt Nam.
Nhà vô địch cả trong và ngoài bàn cờ
Vinh quang của Bích Thủy không chỉ đến từ tài năng thiên bẩm, mà còn từ tinh thần tự học và khát khao vươn lên. Với lợi thế ngoại ngữ, cô tìm kiếm tài liệu, tự bỏ chi phí tham gia nhiều giải đấu với các đối thủ bình thường để trau dồi bản lĩnh.
Ngoài vai trò vận động viên, cô còn là “sứ giả” kết nối cờ vua người khuyết tật Việt Nam với các Liên đoàn quốc tế, giúp đội tuyển nhận được nguồn hỗ trợ quý báu. Thấu hiểu khó khăn của những người cùng cảnh ngộ, cô mở lớp cờ vua trực tuyến miễn phí, truyền cảm hứng và ươm mầm cho thế hệ kỳ thủ khuyết tật tương lai.
Hơn cả danh hiệu, Trần Thị Bích Thủy đã trở thành biểu tượng của ý chí, nhân ái và khát vọng sống. Câu chuyện của cô không chỉ là hành trình của một kỳ thủ, mà còn là thông điệp mạnh mẽ gửi đến mọi người: Dù cơ thể có giới hạn, tâm trí và nghị lực con người là vô hạn.
